Η αναπηρία δεν είναι αδυναμία – είναι δικαίωμα στην ισότιμη ζωή.
Εισαγωγή
Η κοινωνία μας έχει εκπαιδευτεί να βλέπει τα άτομα με αναπηρία μέσα από το φίλτρο του οίκτου ή της φιλανθρωπίας. Όμως η αναπηρία δεν είναι πρόβλημα – είναι μία συνθήκη. Το πραγματικό πρόβλημα είναι το κοινωνικό και θεσμικό εμπόδιο που δεν επιτρέπει στους ανθρώπους με αναπηρία να ασκήσουν τα δικαιώματά τους ισότιμα.
Αντί για οίκτο, χρειάζεται σεβασμός, ενδυνάμωση και προσβασιμότητα.
Το Νομικό Πλαίσιο
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD), κυρωμένη από την Ελλάδα με το Ν. 4074/2012, καθιερώνει πως τα άτομα με αναπηρία:
- Έχουν ίσα δικαιώματα με όλους τους πολίτες.
- Πρέπει να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή.
- Πρέπει να έχουν πλήρη προσβασιμότητα σε κάθε πτυχή της ζωής.
Η αναπηρία δεν είναι «πρόβλημα του ατόμου», αλλά σχέση με ένα περιβάλλον που δεν είναι φιλικό ούτε δίκαιο.
Τα Θεμελιώδη Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία
Δικαίωμα στην Εκπαίδευση:
Πρόσβαση σε γενική και ειδική εκπαίδευση με τα κατάλληλα υποστηρικτικά μέσα, χωρίς αποκλεισμούς.
Δικαίωμα στην Εργασία:
Ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, εύλογες προσαρμογές στον χώρο και στον τρόπο εργασίας.
Δικαίωμα στην Υγεία και την Αποκατάσταση:
Πλήρης πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, πρόληψη, θεραπείες, και παροχές αποκατάστασης.
Δικαίωμα στην Ανεξάρτητη Διαβίωση:
Ελευθερία επιλογής κατοικίας, προσωπική βοήθεια, και στήριξη εντός κοινότητας – όχι αποκλεισμός σε ιδρύματα.
Δικαίωμα στην Προσβασιμότητα:
Προσβασιμότητα σε δημόσια κτίρια, μεταφορές, τεχνολογία, πληροφόρηση και επικοινωνία.
Δικαίωμα στην Προστασία από Διακρίσεις και Βία:
Νομική προστασία από κακομεταχείριση, ψυχολογική ή θεσμική κακοποίηση.
Η Πραγματικότητα στην Ελλάδα:
Παρά τις νομικές προβλέψεις, τα άτομα με αναπηρία συναντούν στην καθημερινότητά τους:
- Ακατάλληλες υποδομές (σχολεία χωρίς ράμπες, δημόσιες υπηρεσίες χωρίς διερμηνείς, ΜΜΜ χωρίς πρόσβαση).
- Απουσία στήριξης για ανεξάρτητη διαβίωση.
- Ανεργία και εργασιακό αποκλεισμό.
- Στερεότυπα που οδηγούν στην περιθωριοποίηση.
Πρόκειται για παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων – όχι για δυσκολίες των ίδιων των ατόμων.
Ο Ρόλος του Κοινωνικού Λειτουργού.
Ο κοινωνικός λειτουργός δεν «βοηθάει τα άτομα με αναπηρία». Στέκεται δίπλα τους, διεκδικεί μαζί τους και παρεμβαίνει δυναμικά:
- Ενημερώνει και ενδυναμώνει.
- Διαμεσολαβεί μεταξύ πολίτη και κρατικών δομών.
- Αναδεικνύει παραβιάσεις.
- Εργάζεται για προσβάσιμες υπηρεσίες.
- Υποστηρίζει την ανεξαρτησία, όχι την εξάρτηση.
Η κοινωνική εργασία με Άτομα με Αναπηρία είναι δράση για συμπερίληψη και δικαιοσύνη.
Κάλεσμα σε Δράση.
Αν είσαι άτομο με αναπηρία ή φροντιστής, ζήτησε υποστήριξη – έχεις δικαιώματα, όχι «χατίρια».
Αν είσαι πολίτης, μην αποδέχεσαι την αδικία ως «κανονικότητα» – διεκδίκησε συμπερίληψη.
Αν είσαι επαγγελματίας, εντόπισε και άλλαξε τις αποκλειστικές πρακτικές μέσα στον χώρο σου.
Αν είσαι πολιτικός ή θεσμικός παράγοντας, κάνε την προσβασιμότητα και την αυτονομία πραγματικότητα.
Τα άτομα με αναπηρία δεν χρειάζονται οίκτο. Χρειάζονται ίσα δικαιώματα, ίσες ευκαιρίες και προσβασιμότητα – σήμερα, όχι αύριο.